Vertigo, pek çok insanın yaşamının bir döneminde karşılaştığı, günlük aktiviteleri bile zorlaştırabilen rahatsız edici bir durumdur. Kişi, sanki etrafı dönüyormuş ya da kendi etrafında savruluyormuş gibi bir hisse kapılır. Bu durum yalnızca fiziksel dengeyi değil, psikolojik rahatlığı da olumsuz etkiler. Vertigo’nun nedenleri oldukça çeşitlidir ve doğru tedavi yöntemi ancak altta yatan sebep belirlendiğinde mümkündür.
Vertigo Nedir?
Vertigo, halk arasında “baş dönmesi” olarak bilinse de aslında bundan daha karmaşık bir durumdur. Kişi, çevresindeki nesnelerin dönüyormuş ya da kendi etrafında hareket ediyormuş gibi hissettiği bir denge bozukluğu yaşar.
Bu his genellikle iç kulak, beyin sapı veya denge sinirlerinden kaynaklanan bir sorunun belirtisidir. Vertigo bir hastalık değil, altta yatan başka bir sağlık probleminin semptomudur. Kısacası, vertigo bir sonuçtur, neden değildir.
Vertigo iki ana gruba ayrılır: periferik vertigo ve santral vertigo. Periferik vertigo, iç kulak ve denge siniriyle ilgili problemlerde görülürken; santral vertigo beyin sapı veya beyincik kaynaklıdır. En sık görülen vertigo tipi, “Benign Paroksismal Pozisyonel Vertigo” yani BPPV’dir. Bu tür vertigoda iç kulaktaki denge kristalleri yerinden oynar ve beyne yanlış sinyaller gönderir.
Vertigo Belirtileri Nedir?
Vertigo belirtileri kişiden kişiye değişse de genellikle ortak bir tablo izler. En belirgin belirti, başın belirli bir hareketiyle birlikte ortaya çıkan yoğun dönme hissidir. Kişi bazen ayakta durmakta zorlanabilir, hatta dengesini tamamen kaybedebilir. Bununla birlikte mide bulantısı, kusma, terleme, göz titremesi (nistagmus) ve kulak çınlaması da eşlik edebilir.
Vertigo atağı genellikle birkaç saniye ile birkaç dakika arasında sürebilir. Ancak bazı durumlarda bu süre saatleri bulabilir. Vertigo yaşayan kişiler, ani baş hareketlerinden kaçınmak ister çünkü bu hareketler dönme hissini tetikler. Ayrıca baş dönmesiyle birlikte bulanık görme, konuşma güçlüğü veya çift görme gibi nörolojik belirtiler görülüyorsa, bu durum daha ciddi bir santral vertigo tipini işaret edebilir ve acilen bir doktora başvurulmalıdır.
Vertigo Neden Olur?
Vertigonun birçok nedeni vardır ve genellikle iç kulak kaynaklıdır. En yaygın nedenlerden biri BPPV (Benign Paroksismal Pozisyonel Vertigo)’dur. Bu durumda iç kulakta dengeyi sağlayan “otolit” adı verilen kalsiyum kristalleri yerinden oynar ve başın pozisyonu değiştiğinde beyne yanlış sinyaller gönderir. Bunun sonucu olarak kişi, çevresinin dönüyormuş gibi hisseder.
Bir diğer neden Meniere hastalığıdır. Bu hastalıkta iç kulakta sıvı birikimi olur ve bu durum dengeyi bozar. Meniere hastalığı genellikle kulak çınlaması, işitme kaybı ve basınç hissi ile birlikte görülür. Ayrıca vestibüler nörit (denge siniri iltihabı) ve labirentit (iç kulak iltihabı) de vertigoya yol açabilir.
Bazen vertigo, beyin damarlarında meydana gelen dolaşım bozuklukları, tümörler, kafa travmaları veya migren gibi nörolojik rahatsızlıklarla da ilişkilidir. Özellikle migrenöz vertigo, hem baş ağrısı hem de baş dönmesi ataklarıyla kendini gösterir. Ayrıca stres, uyku düzensizliği, ani basınç değişimleri ve bazı ilaçlar da vertigo ataklarını tetikleyebilir.
Vertigo Tedavisi Nasıl Yapılır?
Vertigo tedavisi, altta yatan nedene göre değişir. Yani “herkese uyan tek bir tedavi” yoktur. En yaygın vertigo tipi olan BPPV’nin tedavisinde Epley manevrası veya Semont manevrası gibi özel baş hareketleriyle kristallerin yerinden çıkarıldığı konuma geri döndürülmesi amaçlanır. Bu manevralar genellikle bir uzman doktor veya fizyoterapist tarafından uygulanır ve çoğu hastada belirgin iyileşme sağlar.
Eğer vertigo Meniere hastalığı kaynaklıysa, tuz kısıtlaması, idrar söktürücü ilaçlar ve yaşam tarzı değişiklikleri önerilir. Bazı durumlarda, kulak içi basıncı düzenleyen ilaçlar da kullanılabilir. Vestibüler nörit gibi enfeksiyon kaynaklı vertigo durumlarında ise anti-enflamatuar veya antiviral ilaçlar tedaviye dahil edilir.
İlaç tedavisinde betahistin, diazepam veya meclizin gibi ilaçlar baş dönmesi şikayetlerini hafifletmek için kullanılabilir. Ancak bu ilaçlar vertigoyu tamamen ortadan kaldırmaz; sadece belirtileri kontrol altına alır.
Ayrıca vestibüler rehabilitasyon egzersizleri de oldukça etkilidir. Bu egzersizler beynin denge sistemini yeniden eğitmeye yardımcı olur ve hastaların yaşam kalitesini artırır.
Ciddi ve tedaviye yanıt vermeyen durumlarda cerrahi müdahale de gündeme gelebilir. Ancak bu yöntem son çare olarak düşünülür.
Vertigosu Olanlar Nelere Dikkat Etmeli?
Vertigosu olan kişilerin yaşam tarzında bazı değişiklikler yapması atakların sıklığını ve şiddetini azaltabilir. Öncelikle ani baş hareketlerinden kaçınılmalıdır. Özellikle sabah kalkarken veya bir yere uzanırken başın ani pozisyon değişiklikleri vertigoyu tetikleyebilir. Stres yönetimi de son derece önemlidir; çünkü stres, sinir sistemini etkileyerek baş dönmesi ataklarını artırabilir.
Beslenme düzenine dikkat edilmelidir. Tuz tüketiminin azaltılması, özellikle Meniere hastalığı olanlarda büyük önem taşır. Ayrıca kafein, alkol ve sigara tüketimi de vertigo ataklarını şiddetlendirebilir. Bu nedenle bu maddelerden uzak durmak faydalıdır. Yeterli su içmek, düzenli uyumak ve dengeli beslenmek, vücudun genel sağlığını destekler ve vertigonun etkilerini hafifletir.
Vertigo hastalarının karanlık veya çok hareketli ortamlarda uzun süre kalmamaları, baş dönmesi atakları sırasında dinlenmeleri ve mümkünse bir yere tutunmaları önerilir. Ayrıca vertigo tedavisinde doktorun verdiği egzersiz programlarına sadık kalmak çok önemlidir.
Unutulmamalıdır ki vertigo genellikle tedavi edilebilir bir durumdur. Ancak doğru teşhis ve uygun tedavi planı için mutlaka bir kulak burun boğaz veya nöroloji uzmanına başvurulmalıdır.
Vertigo Tedavisi Hakkında Sıkça Sorulan Sorular
Hayır, vertigo genellikle kalıcı değildir. Çoğu durumda doğru tedaviyle tamamen iyileşme sağlanabilir. Ancak bazı kronik hastalıklarda tekrarlama riski bulunabilir. Evet, yoğun stres, kaygı bozuklukları ve panik atak gibi psikolojik durumlar vertigo benzeri baş dönmelerine yol açabilir. Ancak gerçek vertigo genellikle fiziksel bir nedenin sonucudur. Atakların süresi nedenine bağlıdır. BPPV kaynaklı vertigo saniyeler sürerken, Meniere hastalığı gibi durumlarda birkaç saat hatta bir gün boyunca sürebilir. Vertigo şikayeti yaşayanlar ilk olarak Kulak Burun Boğaz (KBB) uzmanına başvurmalıdır. Gerekirse nöroloji uzmanına da yönlendirme yapılabilir. Atak sırasında egzersiz yapmak önerilmez, çünkü dengenin kaybolması düşme riskini artırır. Ancak atak geçtikten sonra vestibüler rehabilitasyon egzersizleri faydalı olabilir. Evet, aktif vertigo atağı yaşayan kişiler araç kullanmamalıdır. Bu durum hem kendi güvenliği hem de trafikteki diğer insanlar için risklidir. Hamilelik döneminde hormon değişiklikleri, tansiyon dalgalanmaları ve iç kulak basıncı nedeniyle vertigo görülebilir. Ancak her baş dönmesi vertigo değildir, bu yüzden doktora danışılmalıdır. Zencefil, ginkgo biloba ve nane gibi bazı bitkiler kan dolaşımını destekleyerek vertigo semptomlarını hafifletebilir. Ancak bu yöntemler ilaç tedavisinin yerine geçmez, sadece destekleyicidir. Evet, çocuklarda da vertigo görülebilir. Genellikle migren, iç kulak enfeksiyonu veya viral hastalıklar sonrasında ortaya çıkar. Erken tanı çok önemlidir. Evet, özellikle BPPV veya Meniere hastalığı gibi nedenlere bağlı vertigo atakları zaman zaman tekrarlayabilir. Düzenli doktor kontrolleri ve yaşam tarzı önlemleriyle bu risk azaltılabilir.Vertigo Kalıcı Bir Hastalık Mıdır?
Vertigo Psikolojik Sebeplerle Ortaya Çıkabilir Mi?
Vertigo Atakları Ne Kadar Sürer?
Vertigo İçin Hangi Doktora Gidilmeli?
Vertigo Sırasında Egzersiz Yapmak Zararlı Mıdır?
Vertigo Araç Kullanmayı Engeller Mi?
Vertigo Hamilelikte Görülür Mü?
Vertigo İçin Bitkisel Tedavi Yöntemleri Var Mı?
Vertigo Çocuklarda Görülür Mü?
Vertigo Tekrarlar Mı?
